Mitenki, szale and more, czyli co dziergać z wełny jaka?
Czy wiedziałaś, że wełna jaka jest jednym z najcenniejszych włókien na świecie? Ja też nie. Do niedawna. W artykule znajdziesz informacje, czy warto zgłębić ten “jaczy” temat i czy warto nosić wyroby z włóczek z wełną jaka.
Pisałam wcześniej o wełnie wielbłądziej, choć znalezienie wiarygodnych danych na jej temat nie było takie proste, pomimo, że to wspaniałe włókno zyskuje stale na popularności. Kiedy jednak zaczęłam drążyć sprawę wełny z jaka, pojawiły się również nieJAKie trudności, ponieważ jest ona jeszcze mniej znana niż wełna wielbłądzia. A – moim zdaniem – nie mniej zasługuje na uwagę z racji jej naprawdę niezwykłych właściwości.
Włóczka z certyfikatem GOTS
Jakiś czas temu moją uwagę w kolekcji portugalskiego producenta Rosarios4 przykuła włóczka Iaque, która oprócz miękkiej, organicznej wełny owczej zawiera – jak się wkrótce osobiście przekonałam – magicznie przyjazną dla skóry i wyjątkowo ciepłą wełnę jaka. Włóczka odznaczona jest prestiżowym certyfikatem GOTS (Global Organic Textile Standard). Jak można przeczytać na polskiej wersji strony organizacji przyznającej ten pożądany certyfikat:
(…) certyfikat GOTS jest coraz bardziej rozpoznawalną marką wśród potencjalnych klientów – jasnym sygnałem, iż dana firma skupia się nie tylko na maksymalizacji zysków, ale bierze pod uwagę również kwestie społeczne oraz środowiskowe. W świecie, w którym degradacja biosfery postępuje dramatycznie szybko – jest to dowód na dużą biznesową dojrzałość oraz chęć samorozwoju.
Pierwsze wrażenie
Kiedy pierwszy raz wzięłam do ręki Iaque uderzyło mnie, że oprócz spodziewanej miękkości sprawia wrażenie, jakby od razu emitowała ciepło do dłoni. Wrażenie to mogę porównać – może nieco dziwnie to zabrzmi – do dotyku ciepłego, surowego ciasta drożdżowego. Osoby, które lubią piec domowe smakołyki pewnie będą wiedziały, jaki rodzaj przyjemności mam na myśli.
W trakcie przerabiania włóczki na drutach to wrażenie się jeszcze pogłębiało. A powstałe z Iaque mitenki oferują wciąż ten sam rodzaj aksamitnego ciepła w trakcie noszenia.
Mitenki z włóczki Iaque
Do dziergania moich mitenek wykorzystałam kolor 05 szafranowy. To ciepły odcień przygaszonej żółci wpadający w ochrę. Jak wszystkie kolory Iaque charakteryzuje się nieco tweedową strukturą, którą zawdzięcza splecionymi z głównym wątkiem gdzieniegdzie ciemnymi, puchatymi pasmami wełny. Klientki pytały mnie o dokładny kolor tych pasem, ale odpowiedź nie jest taka łatwa, bo plasuje się gdzieś pomiędzy ciemnym brązem, a czernią. Ten rodzaj zdobienia jest charakterystyczny dla wyrobów z wełną jaka.
Bazą wzoru wykorzystanego w tym projekcie jest Tourmaline, wzór firmy Drops, którego użyłam już wcześniej, robiąc moją czapkę z włóczki CamWool (włóczki z najlepszą wełną wielbłądzią – baby camel). Oczywiście nie obeszło się bez małych autorskich poprawek i rozważam dorobienie jednak ochrony na kciuk. Bo wełna jest tak cieplutka, że nieosłonięty staw kciuka odczuwa bardzo, że jest “pokrzywdzony” w stosunku do sytuacji pozostałych części dłoni:-)
We wzorze podany jest rozmiar drutów 4mm, ja jednak przerabiałam te mitenki na drutach 3,25 mm, bo jestem wielbicielką tej wielkości. Bardzo wygodnie mi się na niej pracuje, zwłaszcza, że dziergam dość luźno i czasami trudno mi utrzymać w karbach robótkę na większych drutach.
Z jednego motka Iaque nie tylko powstały te mitenki, ale zostało mi jeszcze nieco włóczki na opaskę. Muszę się więc za nią w wolniejszej chwili zabrać. Jeśli macie w planach dzierganie czapki, spokojnie wyjdzie już z jednego motka Iaque.
Na podstawie własnych doświadczeń śmiało mogę powiedzieć, że dzierganie z włóczki z jakiem dostarcza takich wrażeń dotykowych, o jakie trudno przy innych przędzach. Jest ciepła, bardzo przytulna i oddychająca. Marzę już o kolejnym, większym projekcie z tej włóczki. Wiem, że będzie to sweter, ale decyzja, który model wrzucić na druty zabiera mi długie tygodnie. Wzór musi być bowiem godzien tej włóczki! Jakkolwiek patetycznie to zabrzmiało XD
Iaque – doskonała włóczka na szale
Choć sama nie mam teraz wielkiego zapotrzebowania na tę część garderoby, to już wiem, że Iaque jest idealna na otulające, dziergane szale. Moja Klientka, prowadząca profil @pracownia_ksiezycowa (na Instagramie) wykonała z tej włóczki piękny półkolisty szal, używając kolorów naturalnego 01 i szafranowego o5. Szal wyszedł prześliczny!
Polecam Wam na stronie producenta darmowy wzór na szal z Iaque – Diamonds Wrap, w którym wykorzystano 3 kolory tej włóczki. Wydaje mi się, że właśnie w takich wzorach reliefowych Iaque prezentuje się szczególnie pięknie. Ze względu na bogactwo swojego wyglądu włóczka ta nie wymaga zbyt skomplikowanych wzorów, bo w takich prostszych widać całą jej urodę.
Zapisz się na newsletter woolloop, by nie przegapić nowości, specjalnych rabatów i darmowych wzorów!
Skąd się bierze wełna jaka?
Jaki to rodzaj bydła, pochodzący z Himalajów, Płaskowyżu Tybetańskiego, Mongolii i południowej Syberii. Najbardziej rozpowszechnione są w Azji Środkowej. Jaki hoduje się dla mleka, jako zwierzęta juczne, słynące z niezwykłej siły i odporności oraz dla wełny o idealnych właściwościach. Zwierzęta żyją w stadach do 200 osobników na wysokości od 3000 – 5 500 m n.p.m., gdzie posiadanie odpowiedniego futra zapewnia przetrwanie w skrajnie trudnych warunkach pogodowych. Dlatego ich włosie słynie z efektywności termoregulacyjnej, chroniąc to bydło przed ekstremalnymi chłodami (temperatury na Wyżynie Tybetańskiej spadają niekiedy do -50 stopni Celsjusza!), a zarazem palącym słońcem.
Szacuje się, że na świecie żyje około 12 milionów osobników w udomowionych stadach, podczas, gdy dziko żyjące jaki są już bardzo rzadkie i od 1996 roku uznane za gatunek zagrożony wyginięciem.
Właściwości wełny jaka
Zewnętrzne, najgrubsze włosie jaka używane jest do filcowania i służy między innymi do izolacji namiotów ludów koczowniczych. Średniej grubości włosy mają swoją rolę jako materiał przy produkcji dywanów i lin. Jednak – podobnie, jak w przypadku wełny wielbłądziej – to nie zewnętrzna okrywa włosowa jaków używana jest w przemyśle włókienniczym, lecz ich delikatny, jedwabisty i ultraciepły podszerstek.
Kolorystycznie okrywa włosowa jaka zawiera się w palecie kolorów od jasnoszarego do ciemnobrązowego i aż do głębokiej czerni. Sierść na grzbiecie i włosy wokół pyska są zwykle jaśniejsze. Najrzadszy jest biały kolor jaka. Z niego powstają najdroższe włóczki, bo najlepiej nadaje się do barwienia.
Podszerstek tego zwierzęcia ma fakturę przylegających do siebie łusek. To decyduje o jego wyjątkowej gładkości, a ta z kolei – wraz z karbowaną strukturą włosa – wpływa na wrażenie miękkości. Przy przędzeniu włókien jaka pewną trudność sprawia fakt, że włos każdego zwierzęcia ma nieco inną fakturę powierzchni.
Puch z podszerstka jaka jest karbowany, czyli mocno pofałdowany, że aż przypomina zwiniętą sprężynę. Jednak gotowa włóczka się nie rozciąga! To trochę inaczej niż w przypadku włókna owiec rasy merynos. Pomiędzy poszczególnymi włóknami powstają kieszenie powietrzne, które zmniejszają szybkość wymiany ciepła i gwarantują dobrą izolację. Wełna jaka jest włóknem “oddychającym” i higroskopijnym; wchłania i uwalniania do otoczenia nadmiar wilgoci. W odzieży z włókien jaka nie spocisz się zatem, choć będzie naprawdę solidnie chroniła przed zimnem.
Warto zwrócić uwagę na to, że przędza z jaka jest nie tylko przemiła w dotyku, ale i trwała oraz… bezwonna. Posiada bowiem właściwości antybakteryjne, co zapobiega rozwojowi bakterii w pocie. Sweter z jaka możesz prać bardzo rzadko. Naprawdę wystarczy go dobrze wywietrzyć.
Nie wszyscy wiedzą, że wełna jaka jest przyjazna alergikom, ponieważ nie zawiera olejów zwierzęcych, takich jak lanolina obecna w wełnie owczej.
Podsumowując – wełna jaka to jedno z najdelikatniejszych, najlżejszych, najbardziej puszystych i najbardziej luksusowych włókien na świecie. Z pewnością będzie doskonale zrównoważoną alternatywą dla kaszmiru. O jej cechach w porównaniu z kaszmirem wspominam poniżej.
Co jest lepsze wełna z jaka, czy kaszmir?
Kaszmir ma swoją renomę i… swoją cenę. Pewnie zastanawiasz się, czy zatem jest najlepszym dostępnym na rynku włóknem? Zadałam sobie już to pytanie, decydując się na włóczkę z wełną wielbłądzią i myślę, że warto i tu je postawić. A i odpowiedź będzie podobna: wełna jaka jest równie luksusowa, jak kaszmir, a jej pozyskiwanie jest bardziej zrównoważone i budzi mniej kontrowersji. Jeśli chcesz poznać konkretne argumenty, czytaj dalej!
O jakości włóczek z wełny jaka decyduje kilka czynników. Są to:
- Włókna podszerstka jaka mają grubość od 15 do 17 mikronów, co stanowi taką samą wartość, jak w przypadku najlepszych włókien z okrywy kóz kaszmirskich.
- Podobnie, jak w przypadku wełny wielbłądziej, włókno jaka uznawane jest za ekskluzywne nie tylko ze względu na jego jakość i walory użytkowe, ale i z powodu wysokich kosztów pozyskiwania. Dane, do których dotarłam wzmiankują wydajność z jednego jaka wahającą się od 200 do 900 g surowego włókna rocznie, a przeciętnie 500 g włókna.
- Wełnę z jaka pozyskuje się zarówno ze strzyżenia (grubszy włos zewnętrzny), jak i wyczesywania podszerstka (na delikatne włóczki i przędzę). Tradycyjnie pasterze jaków regularnie czeszą swoje stada na kilka tygodni przed strzyżeniem i linieniem, aby zawczasu uzyskać delikatny podszerstek. Naturalnie zwierzęta tracą podszerstek późną wiosną, na początku lata, który też jest zbierany ręcznie.
- Jaki – nawet te hodowane przez człowieka – żyją na swobodzie i pasą się na dużych, otwartych terenach. Ich naturalny habitat sprawia, że z jednej strony pozyskiwanie wełny jest stosunkowo trudne, ale jednocześnie to właśnie stanowi jej walor i sprawia, że włókno śmiało można nazwać zrównoważonym. Inaczej ma się spawa na przykład w Mongolii, gdzie ogromny popyt na tańszą wersję modnej wełny kaszmirskiej sprawia, że masowa hodowla kóz na ograniczonych obszarach powoduje bezpowrotną dewastację i pustynnienie dużych obszarów pastwisk, na których wielkie stada zwierząt niszczą kopytami rośliny wraz z ich korzeniami. Do tej dewastacji pastwisk w Mongolii przyczyniają się również zachodzące tam, jak w wielu innych miejscach globu, zmiany klimatyczne. Jak – w przeciwieństwie do kóz mają łagodny sposób stąpania, a jego powolne przemieszczanie się zmniejsza ryzyko nadmiernego zdeptania gruntów i pomaga zachować koczowniczy tryb życia rodzin pasterzy.
Pomimo tych wszystkich faktów świadczących na korzyść jaka, podobieństwo jego wełny do kaszmiru i zrównoważony sposób pozyskiwania są jeszcze mało znane. Może i dobrze, bo mniej opłacalna staje się działalność potencjalnych oszustów, którzy, jak jest w przypadku włókien kaszmirowych, chcieliby oferować jako-podobne włóczki.
Dylematy językowe
Ciekawą interpretację stosunkowo małej jeszcze popularności wełny z jaka znalazłam na stronie Muji:
Jej delikatność porównywalna jest z kaszmirem, lecz jej nazwa przeszkadza jej w osiągnięciu sukcesu komercyjnego.
Być może jest w tym sporo prawdy, bo jakże tu reklamować jaka, którego nazwa brzmi, jak (!) pytanie lub zaimek, spójnik lub przyimek!
Jeśli szukasz wyjątkowej włóczki, ekskluzywnej, ale pozyskiwanej w zrównoważony sposób, dobrej dla człowieka i środowiska oraz lokalnej społeczności to wełna jaka sprosta Twoim oczekiwaniom z nawiązką.
Spójrz na to sympatyczne, spokojne zwierzę! Cieszę się, że możemy żyć z nim we względnej harmonii, korzystając z cudownych właściwości jego niezwykłego futra.
Zdjęcia:
Pisząc tekst, korzystałam z informacji z następujących źródeł:
informacje od producenta – Rosarios4
www.sklep.muji.com.pl/content/24-welna-z-jaka
——–
Jeśli wykonasz pracę z włóczek kupionych u mnie, pochwal się koniecznie oznaczając w mediach społecznościowych #woolloop_pl lub @woolloop.pl !
